अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस: लैङ्गिक समानताको अभियान

समाचार

गृहपृष्ठ
समाचार

अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस: लैङ्गिक समानताको अभियान

रबिना थापा शनिबार, फागुन २४, २०८१

काठमाडौँ, २४ फागुन

अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस हरेक वर्ष मार्च ८ मा मनाइन्छ। आज ११५औँ अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस। 'सबै महिला तथा बालिकाको लागि : अधिकार, समानता र सशक्तिकरण' भन्ने नाराका साथ संसारभर विभिन्न कार्यक्रमका साथ मनाइदैछ । सरकार र सरोकारवाला निकाय तथा विभिन्न महिला संगठनले यस दिवसका अवसरमा विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरी भव्यताका साथ मनाउने तयारी गरेका छन् यस दिन महिलाहरूको अधिकार, समानता, तथा सशक्तीकरणको लागि समर्पित छ। समाजमा महिलाले भोग्नुपरेका भेदभाव, असमानता, तथा उनीहरूको उपलब्धिलाई उजागर गर्ने उद्देश्यले नारी दिवस विश्वभर मनाइँदै आइएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवसको इतिहास १९०० को दशकदेखि सुरु भएको पाइन्छ। औद्योगिक क्रान्तिको प्रभावका कारण महिलाहरू श्रम शोषण, कम ज्याला, तथा असमान व्यवहारको शिकार बने। जस कारण महिलाहरूले आफ्ना हकहितको लागि संघर्ष गर्न थाले। सन् १९०८ मा न्यूयोर्कमा १५,००० महिलाले कामको उचित पारिश्रमिक, कम कामको घण्टा र मतदान अधिकारको माग गर्दै प्रदर्शन गरे।
१९०९ मा अमेरिकाले पहिलो पटक "नेसनल वुमेन्स डे" फेब्रुअरी २८ मा मनायो। १९१० मा क्लारा जेट्किन नामक जर्मन अधिकारवादीले डेनमार्कको कोपेनहेगनमा अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस मनाउने प्रस्ताव राखिन्।
१९११ मा अष्ट्रिया, डेनमार्क, जर्मनी, र स्विजरल्याण्डमा पहिलो पटक अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस मनाइयो।

१९१७ मा रुसी महिलाहरूले "ब्रेड एन्ड पिस" आन्दोलन चलाएपछि, सोभियत संघमा महिलाहरूलाई मतदान अधिकार प्राप्त भयो। १९७५ मा संयुक्त राष्ट्रसंघले मार्च ८ लाई आधिकारिक रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवसको रूपमा मनाउने घोषणा गर्‍यो।

महिलाहरू अझै पनि विभिन्न क्षेत्रमा विभेद, शोषण, र हिंसाको शिकार भइरहेका छन्। त्यसैले लैङ्गिक समानता प्रवर्द्धन गर्न, शिक्षा र रोजगारमा पहुँच वृद्धि गर्न, घरायसी तथा कार्यस्थलमा हिंसा अन्त्य गर्न, नेतृत्व र निर्णय प्रक्रियामा महिलाको भूमिका बढाउन, महिला स्वास्थ्य तथा अधिकार सुनिश्चित गर्न नारी दिवस महत्वपूर्ण छ ।

आज महिलाहरू विभिन्न क्षेत्रमा महत्वपूर्ण उपलब्धि हासिल गरिरहेका छन्। उनीहरू विज्ञान, प्रविधि, शिक्षा, राजनीति, खेलकुद, व्यापार, तथा मनोरञ्जन क्षेत्रमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरिरहेका छन्। नेपालमा पनि महिलाहरू राजनीति, प्रशासन तथा अन्य क्षेत्रहरूमा अगाडि बढिरहेका छन्।

नेपालमा महिला सशक्तीकरणका पहलहरू:

नेपालमा राष्ट्रपति पदमा पहिलो पटक महिला (विद्या देवी भण्डारी) निर्वाचित भइन्।

नेपाल सरकारको नीति अन्तर्गत महिलालाई ३३% आरक्षणको व्यवस्था गरिएको छ।

महिला उद्यमशीलता प्रवर्द्धन गर्न विभिन्न सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाहरू सक्रिय छन्।

छोरी शिक्षा अभियान, महिला स्वास्थ्य कार्यक्रम, तथा हिंसा विरुद्धका कानुनी सुधारहरू लागू भएका छन्।
महिलाहरूले अझै सामना गरिरहेका चुनौतीहरू

१. शिक्षामा असमान पहुँच – ग्रामीण भेगका बालिका अझै पनि शिक्षाबाट बञ्चित छन्।
2. बालविवाह र घरेलु हिंसा – नेपाल तथा अन्य देशहरूमा बालविवाह तथा घरेलु हिंसा अझै पनि समस्या बनेको छ।
3. आर्थिक आत्मनिर्भरता अभाव – महिलाहरूलाई समान ज्याला तथा रोजगारीको अवसर उपलब्ध छैन।
4. राजनीतिक तथा प्रशासनिक क्षेत्रमा सीमित सहभागिता – महिला नेतृत्व अझै पनि न्यून छ।

६. नारी दिवस कसरी मनाइन्छ?

र्याली तथा प्रदर्शनहरू: महिलाहरूको अधिकारका लागि विभिन्न प्रदर्शनहरू गरिन्छ।

कानुनी तथा नीति निर्माण सम्बन्धी बहसहरू: महिलाहरूका लागि कानुनी सुधारका पहलहरू गरिन्छ।

शिक्षा तथा सचेतना कार्यक्रमहरू: विद्यालय, कलेज, तथा कार्यस्थलमा महिलाको अधिकारका विषयमा कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिन्छ।

सामाजिक सञ्जाल अभियानहरू:

७. निष्कर्ष

अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस महिलाहरूको अधिकार, समानता, तथा सशक्तीकरणका लागि प्रेरणादायी दिन हो। महिलाहरूको हकहितको रक्षा गर्दै, समान अवसर सिर्जना गर्ने प्रयास गर्नु हरेक व्यक्तिको जिम्मेवारी हो। यो दिवस केवल उत्सवको रूपमा सीमित नभई सामाजिक परिवर्तनको लागि प्रेरणा बन्नुपर्छ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन २४, २०८१ १२:०१

प्रतिक्रिया दिनुहोस्